COĞRAFYAY-I MUFASSAL-I MEMALİK-İ DEVLET-İ OSMANİYE

Eser Binbaşı Ali Saib tarafından II. Abdülhamid Han (1876-1909) döneminde kaleme alınmıştır. Kitap, Darüşşafaka’nın beşinci sınıfında okutulan Coğrafya-i Osmanî dersine kaynaklık etsin diye kaleme alınmıştır. Eser 639 sayfa olup İstanbul ile ilgili kısmı ise 28 ile 36 sayfalar arasındadır. Eserde, Osmanlı Devletinin Avrupa, Asya ve Afrika Kıtalarında yer alan vilayetleri, vilayetlerin siyasi özellikleri, nüfusu, sancakları, kazaları, köyleri, demiryolu hatları ve yüzölçümü tek tek ele alınarak açıklanmıştır. Çalışmanın temeli olan İstanbul şehriyle ilgili kısımda ise İstanbul’un coğrafi konumu (41 derece, 00, 16) Kuzey(enlem),(26 derece, 37, 50) Doğuda (boylam) şeklinde açıklanıp komşu şehirleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu eserde İstanbul’un yüzölçümünün 13712 kilometre kare olduğu nüfusunun ise bir buçuk milyon olduğu belirtilmiştir. Ayrıca şehrin içinde bulunan göller, boğazlar, kanallar, dağlar, nehirler ile ilgili ayrıntılı bilgi verilmektedir.
Devamındaki sayfada ise şehrin konumu, şehirde bulunan okullar, camilerle ilgili ayrıntılara yer verilmiştir. Bu eserin diğer eserlerden farkı sadece Osmanlı Devletinin Asya, Avrupa ve Afrika Kıtalarında yer alan topraklarıyla ilgili bilgi vermesidir. 3119