YENİ COĞRAFYAY-I OSMANİ

İdadi mektebleri birinci senelerine uygun olacak şekilde hazırlanmıştır. Müellif kitabı yazdığında: Mekatib-i Fünun-ı Harbiye-yi şahane’de askeri coğrafya öğretmeniydi. Aynı zamanda kolağası unvanını taşıyordu.
Bir giriş sayfası ile başlamaktadır. Ardından kullandığı yedi eseri belirtmektedir. Fihristi de bulunmaktadır
Osmanlı coğrafyası hakkında bilgi veren bir eserdir. Bu nedenle Avrupa-yı Osmani, Asya-yı Osmani ve Afrika-yı Osmani olarak üç ana bölümden oluşur. Planlı oluşuyla dikkat çeker. Avrupa-yı Osmani bölümünde: Osmanlı Avrupa’sının sınırları, kısımları, yüzölçümü, nüfusu, diğer hükümetlerle sınırları, sahilleri, dağları, nehirleri, meşhur gölleri hakkında bilgi verilir. Rumeli-yi şahane adlı bir başlık açar. Bu başlık altında
bölgedeki çeşitli vilayetleri:
1) Doğrudan devlete bağlı olanlar ( İstanbul, Edirne, Selanik, Yanya, Kosova ve İşkodra vilayetleri),
2) Emaneten idare edilenler (Bosna-Hersek vilayeti)
3) İmtiyazlı olarak idare edilenler (Bulgaristan Emareti) olarak üç kısımda inceler.
Son olarak bölgenin doğal görünümü, ırkları, dinleri, bölgedeki trenler, meşhur caddeleri, Şose caddeleri anlatılır.
Asya-yı Osmani bölümünde: Osmanlı Asya’sının sınırları, kısımları, yüzölçümü, nüfusu, diğer hükümetlerle sınırları, sahilleri, dağları, nehirleri, meşhur gölleri hakkında bilgi verilir. Taksimat kısmında Osmanlı’nın Asya’daki vilayetleri ve onlara bağlı olan sancak ve mutasarrıflıklar anlatılır. Bölgede öncelikle anlatılan vilayetler şunlardır:
1) Anadolu’daki vilayetler (Hüdavendigar, Trabzon, Aydın, Konya, Ankara, Adana, Sivas),
2) Kürdistan kıtasında bulunan vilayetler(Erzurum, Ma’muretü’l-azîz, Diyarbakır, Bitlis, Van, Musul),
3) Irak ve El-cezire kıtasında bulunan vilayetler (Bağdat, Basra),
4) Suriye kıtasında bulunan vilayetler (Suriye, Halep),
5) Adalardaki vilayetler (Girit, Kıbrıs),
6) Kızıldeniz sancağındaki vilayetler (Yemen, Cezayir, Hicaz) anlatılır.
Son olarak bölgenin doğal görünümü, ırkları, bölgedeki trenleri, sahile inen yolları hakkında bilgi verilir.
Son bölüm ise Afrika-yı Osmani’dir. Burada sahiller, dağlar ve nehirler anlatılır. Trablusgarp vilayeti, Bingazi ahalisi, Mısır Hidiviyeti, Mısır ahalisi ve Tunus emareti hakkında bilgi verilir. Kitapta verilen vilayetlerin kısımları anlatılırken sancaklar, kazalar, mutasarrıflıklar ve merkez polis komiserliklerine dair tablolar verilmiştir. Eserin sonunda hata ve sevab cetvelini içeren 12 sayfa bulunmaktadır.
Kitabın hin (hıyn)? yazımında vilayetlerde olan tebdilatı belirten bir sayfa bulunmaktadır. Genel olarak düzenli bir eserdir. Fihrist içermesi nedeniyle kullanımı kolay bir eserdir.
3123